رقیب سنتی ایران در خلیج فارس پول پارو می‌کند

عربستان سعودی با امضای قرارداد ۱۱ میلیارد دلاری بین شرکت آرامکو و کنسرسیومی به رهبری بلک‌راک (از طریق Global Infrastructure Partners)، گام بلندی در توسعه میدان گازی عظیم جافورا برداشته است. این قرارداد، بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری خارجی در بخش انرژی عربستان در سال‌های اخیر محسوب می‌شود و بخشی از برنامه چشم‌انداز ۲۰۳۰ برای کاهش وابستگی به نفت و تنوع‌بخشی به اقتصاد است.

این قرارداد در قالب مدل لیزینگ و لیزبک (اجاره و بازخرید) تنظیم شده و شامل ۵۱ درصد سهام شرکت مشترک مدیریت گاز جافورا (JMGC) برای آرامکو و ۴۹ درصد برای کنسرسیوم بلک‌راک و سایر سرمایه‌گذاران بین‌المللی است. مدت قرارداد ۲۰ سال بوده و هدف آن توسعه کارخانه فرآوری گاز جافورا و واحد تفکیک مایعات گازی (NGL) ریّاس است که پس از تکمیل، به آرامکو واگذار می‌شود.

ظرفیت عظیم جافورا و اهداف تولید

میدان جافورا با ذخایر اثبات‌شده ۲۲۹ تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی و ۷۵ میلیارد بشکه میعانات گازی، یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های گازی غیرمتعارف جهان است. فاز اول تولید این میدان از سال ۱۴۰۴ (۲۰۲۵) با ظرفیت ۲۰۰ میلیون فوت مکعب در روز آغاز می‌شود و تا سال ۲۰۳۰ به ۲ میلیارد فوت مکعب در روز خواهد رسید. کل سرمایه‌گذاری موردنیاز برای توسعه این میدان تا پایان پروژه حدود ۱۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است.

اهداف استراتژیک پروژه

این پروژه نقش کلیدی در تحول سبد انرژی عربستان ایفا می‌کند:

• کاهش مصرف نفت داخلی: افزایش تولید گاز برای تأمین برق و صنایع پتروشیمی، امکان آزادسازی نفت برای صادرات را فراهم می‌کند.

• تقویت صادرات گاز: جافورا به عربستان کمک می‌کند تا به صادرکننده‌ای بالقوه در بازار جهانی گاز تبدیل شود.

• حمایت از فناوری‌های نوین: تولید گاز برای پشتیبانی از مراکز داده هوش مصنوعی و سایر بخش‌های نوآورانه استفاده خواهد شد.

اهمیت مشارکت بلک‌راک و آرامکو

این قرارداد از چند جهت حائز اهمیت است:

• رشد سریع صنعت گاز: جافورا محور اصلی برنامه افزایش ۶۰ درصدی ظرفیت تولید گاز عربستان تا سال ۲۰۳۰ (از ۸ میلیارد به ۱۳ میلیارد فوت مکعب در روز) است.

• جذب سرمایه و فناوری خارجی: همکاری با بلک‌راک و Global Infrastructure Partners، اعتماد سرمایه‌گذاران بین‌المللی را جلب کرده و انتقال دانش و فناوری را تسهیل می‌کند.

• مدل مالی نوآورانه: استفاده از ساختار لیزینگ و لیزبک، نقدینگی آرامکو را برای توسعه‌های آتی آزاد کرده و درآمد پایداری ایجاد می‌کند.

• تقویت جایگاه منطقه‌ای: این پروژه فاصله عربستان با رقبای منطقه‌ای مانند ایران و قطر را کاهش می‌دهد.

رقابت منطقه‌ای؛ ایران، قطر و عربستان

عربستان با ذخایر گازی حدود ۹۴۵۰ تریلیون فوت مکعب، در حال حاضر روزانه ۸ میلیارد فوت مکعب گاز تولید می‌کند و هدف‌گذاری ۱۳ میلیارد فوت مکعب تا سال ۲۰۳۰ دارد. در مقابل:

• ایران: با ذخایر ۳۴,۸۰۰ تریلیون فوت مکعب (رتبه دوم جهانی) و تولید روزانه ۲۵ میلیارد فوت مکعب، به دلیل تحریم‌ها، مصرف داخلی بالا و کمبود سرمایه‌گذاری، از بهره‌برداری کامل میدان‌های خود عقب مانده است.

• قطر: با ذخایر ۲۴,۷۰۰ تریلیون فوت مکعب و تولید ۱۶ میلیارد فوت مکعب در روز، با توسعه میدان North Field تا سال ۲۰۲۷ به بزرگ‌ترین صادرکننده LNG جهان تبدیل خواهد شد.

عربستان با سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری در جافورا و سایر پروژه‌ها، در حال جبران عقب‌ماندگی خود است و با جذب شرکت‌های جهانی، زیرساخت‌های لازم برای رقابت منطقه‌ای را تقویت می‌کند.

چشم‌انداز جهانی و منطقه‌ای

چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان بر تنوع اقتصادی، کاهش وابستگی به نفت و توسعه انرژی‌های پاک‌تر متمرکز است. پروژه جافورا نه‌تنها این اهداف را محقق می‌کند، بلکه جایگاه عربستان را به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در امنیت انرژی جهانی تقویت خواهد کرد. در مقابل، چالش‌های ایران مانند تحریم‌ها و کمبود سرمایه، و برتری زیرساختی قطر، رقابت منطقه‌ای را پیچیده‌تر کرده است. با این حال، سرعت توسعه جافورا و جذب سرمایه خارجی می‌تواند تا پایان دهه، عربستان را به یکی از قدرت‌های گازی منطقه تبدیل کند.