مدیرعامل مؤسسه محیط‌زیستی بوم فناوران مرکزی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، گفت: به‌رغم هشدارهای متعدد کارشناسان، نهادهای محیط‌زیستی و اعتراضات عمومی، مازوت‌سوزی در نیروگاه حرارتی شازند همچنان ادامه دارد. این در حالی است که در استان مرکزی، مجموعه‌ای از اقدامات جبرانی برای کنترل پیامدهای آن صورت گرفته است. پیگیری تخصیص بیشتر گاز به نیروگاه و کاهش مصرف برق صنایع پرمصرف و هماهنگی جهت تولید برق پاک از جمله این اقدامات است. اما پرسش بنیادین اینجاست که چرا این بحران زیست‌محیطی همچنان پابرجاست و چه راهکارهایی باید در سطح ملی پیگیری شود؟!
حمیدرضا مهاجرانی افزود: مازوت‌سوزی؛ نشانه‌ای از ناکارآمدی در حکمرانی انرژی است. استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها به ویژه در فصول سرد سال، پدیده‌ای تکراری در ساختار مدیریت انرژی کشور است. دلایل آن نیز تا حدی روشن است. ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی، فرسودگی زیرساخت‌های تولید انتقال انرژی و نبود تنوع در سبد سوخت نیروگاهی از مهمترین این دلایل به شمار می‌روند. اما ریشه این مشکلات در ضعف حکمرانی انرژی، نبود چشم‌انداز بلندمدت و سیاست‌گذاری جزیره‌ای است. باید در نظر داشت که راهکارهای استراتژیک در سطح ملی می‌توانند این زخم دیرین را بهبود ببخشند.
وی ادامه داد: توسعه سریع انرژی‌های تجدیدپذیر یکی از این راهکارها محسوب می‌شود. ایران با داشتن پتانسیل بالا در انرژی خورشیدی و بادی، می‌تواند بخشی از بار تولید برق را از منابع پاک تأمین کند. اما سرمایه‌گذاری ناکافی و عدم حمایت مؤثر، این مسیر را کُند کرده است. اصلاح ساختار یارانه‌های انرژی راهکار دیگری است که باید به آن پرداخته شود. تداوم پرداخت یارانه سنگین به مصرف سوخت‌های فسیلی، انگیزه لازم برای کاهش مصرف و بهینه‌سازی را از بین برده است. بدون اصلاح این ساختار، صنایع و نیروگاه‌ها ترجیح می‌دهند از سوخت‌های ارزان و آلاینده استفاده کنند.
بسیاری از نیروگاه‌های حرارتی کشور با فناوری‌های دهه‌های گذشته کار می‌کنند
مدیرعامل مؤسسه محیط‌زیستی بوم فناوران مرکزی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، اظهار داشت: بهروزرسانی فناوری نیروگاه‌ها نیز باید به عنوان راهکار بعدی به آن نگاه شود. بسیاری از نیروگاه‌های حرارتی کشور با فناوری‌های دهه‌های گذشته کار می‌کنند و بازدهی پایین و آلودگی بالایی دارند. نوسازی آنها نیازمند عزم ملی و منابع مالی قابل‌توجه است. راهکار بعدی مدیریت مصرف برق در سطح ملی است. صرفه‌جویی و مدیریت پیک بار باید به سیاست عمومی تبدیل شود، نه صرفاً توصیه‌ای در زمان بحران. این موضوع از طریق تعرفه‌گذاری هوشمند، فرهنگ‌سازی و الزام صنایع به بهینه‌سازی امکان‌پذیر است.
مهاجرانی تصریح کرد: تقویت دیپلماسی انرژی یکی دیگر از راهکارهایی است که پیشنهاد می‌شود. بخشی از بحران گاز ناشی از مشکلات در تأمین واردات گاز و برق یا صادرات آن در شرایط خاص است. ایران باید به طور فعال‌تری در بازار انرژی منطقه‌ای نقش‌آفرینی کند. دلیل اینکه چرا سیاست‌های فوق اجرایی نمی‌شوند، بیش از آنکه فنی باشد، سیاسی و نهادی است. بسیاری از نهادهای تصمیم‌گیر در حوزه انرژی، دارای منافع متضاد یا دیدگاه‌های بخشی هستند. همچنین، نبود شفافیت، پاسخ‌گویی و مشارکت نهادهای مدنی در سیاست‌گذاری انرژی، باعث شده مسیر اصلاحات کند و پُرهزینه باشد.
وی با ابراز ناخرسندی از اینکه مازوت‌سوزی در نیروگاه شازند بسیار بحران‌زا است و سلامت مردم را نشانه گرفته است، بیان داشت: ادامه مازوت‌سوزی در نیروگاه حرارتی شازند، دیگر یک موضوع محلی یا زیست‌محیطی صرف نیست، بلکه نشانه‌ای آشکار از بحران مدیریت منابع انرژی در سطح ملی است. استان مرکزی و مردم شهرستان‌های اراک و شازند نمی‌توانند تاوان عقب‌ماندگی در سیاست‌گذاری انرژی کشور را بپردازند. وقت آن رسیده که دولت و حاکمیت با رویکردی شفاف، علمی و مشارکتی، راه‌حل‌های ملی و پایدار را در اولویت قرار دهند. باید تدابیری اندیشیده شود و اقداماتی انجام گیرد تا بحران آلودگی هوا خاتمه یابد.
فعالیت نیروگاه حرارتی شازند باید به صورت دائمی متوقف شود
مدیرعامل مؤسسه محیط‌زیستی بوم فناوران مرکزی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، به موضوع قانون هوای پاک و تبصره‌های این قانون در رابطه با آلایندگی‌های نیروگاه شازند اشاره داشته و تأکید کرد: بر اساس تبصره یک ماده 12 «قانون هوای پاک»، در صورتی که یک واحد صنعتی آلاینده تشخیص داده شود، تعطیلی آن با تصمیم هیئت 3 نفره‌ای متشکل از استاندار، رئیس سازمان حفاظت محیطزیست کشور و وزیر صمت قابل اجرا است. با توجه به شواهد علمی، زیست‌محیطی و فنی، نیروگاه حرارتی شازند باید مشمول این حکم قانونی قرار گیرد و فعالیت آن به صورت دائمی متوقف شود.
مهاجرانی به مهمترین معضلات محیط‌زیستی که نیروگاه حرارتی شازند در پی دارد اشاره کرده و در این خصوص ابراز داشت: این نیروگاه با استفاده از فناوری فرسوده و غیراستاندارد و بهره‌وری بسیار پایین، نه تنها پاسخگوی نیازهای انرژی کشور به شکل پایدار نیست، بلکه به یکی از منابع اصلی آلودگی شدید هوا در استان مرکزی تبدیل شده است. واقعیت این است که این نیروگاه در ابتدا به عنوان یک پروژه پایلوت طراحی شده بود، اما به دلیل جانمایی کاملاً نادرست در نزدیکی مناطق جمعیتی و نبود زیرساخت‌های مناسب برای سوخت پاک، عملاً به یک معضل زیست‌محیطی و تهدیدی علیه سلامت عمومی بدل شده است.
وی اضافه کرد: نیروگاه حرارتی شازند در فصول سرد سال به دلیل محدودیت در تأمین گاز طبیعی، به طور گسترده از مازوت (نفت کوره) استفاده می‌کند. سوختی با آلایندگی بالا که حاوی مقدار زیادی گوگرد، فلزات سنگین و ذرات معلق PM2.5 و PM10 است. این آلاینده‌ها عامل مستقیم بروز بیماری‌های قلبی، عروقی، ریوی و حتی مرگ زودرس هستند. تجهیزات این نیروگاه بروزرسانی نشده‌اند و در مقایسه با استانداردهای جهانی راندمان بسیار پایینی دارند. این موضوع باعث افزایش مصرف سوخت و در نتیجه افزایش تولید آلاینده‌ها می‌شود. موضوعی که نباید به راحتی از آن گذشت و ساده انگاشته شود.
جانمایی نیروگاه شازند با نقض اصول ارزیابی اثرات زیست‌محیطی همراه بود
مدیرعامل مؤسسه محیط‌زیستی بوم فناوران مرکزی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، به جانمایی اشتباه نیروگاه شازند اشاره کرده و گفت: جانمایی نیروگاه حرارتی شازند در نزدیکی مناطق مسکونی از جمله شهر اراک، با نقض اصول اولیه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی همراه بوده است. شرایط اقلیمی منطقه و وارونگی دما در فصل زمستان باعث می‌شود که آلاینده‌ها در سطح زمین محبوس شوند و کیفیت هوا به شدت کاهش یابد. ادامه فعالیت این نیروگاه با اصول سند ملی آمایش سرزمین، سیاست‌های کلی محیطزیست، و همچنین تعهدات بین‌المللی ایران در زمینه کاهش آلودگی هوا مغایرت دارد.
مهاجرانی افزود: با وجود اینکه در سطح استان مرکزی تلاش‌هایی برای کنترل مصرف مازوت در نیروگاه حرارتی شازند و تحویل گاز بیشتر به این نیروگاه انجام شده است و پیگیری‌ها همچنان ادامه دارد، اما باید توجه داشت که این اقدامات مُسَکِنِ‌های موقتی هستند. تا زمانی که راهکارهای راهبردی و بلندمدت در سطح ملی اتخاذ نشود معضل آلودگی هوا همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند. اقداماتی ننظیر توسعه زیرساخت‌های انرژی پاک، تعطیلی یا تبدیل نیروگاه‌های آلاینده به نیروگاه‌های تجدیدپذیر و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، می‌تواند در این حوزه بسیار راهگشا باشد و به کاهش آلایندگی‌ها تا حد زیادی کمک کند.
وی ادامه داد: حاکمیت تاکنون چرا اقدامی نکرده است؟ پاسخ در ترکیبی از عوامل اقتصادی، فقدان اراده سیاسی، تعارض منافع میان دستگاه‌های اجرایی و ضعف در اجرای قوانین زیست‌محیطی نهفته است. همچنین، کم‌توجهی به سلامت عمومی و کوتاه‌نگری در تأمین انرژی، موجب شده است که اولویت با استمرار فعالیت نیروگاه‌ها باشد و در مقابل سلامت مردم و محیطزیست در اولویت‌های پایین‌تر قرار بگیرند. به‌نظر می‌رسد وقت آن رسیده است که مسئولان، قانون هوای پاک را نه فقط در شعار، بلکه در عمل به اجرا درآورند. تعطیلی نیروگاه حرارتی شازند، اگر چه تصمیمی بزرگ است، اما گامی ضروری در مسیر حفظ سلامت نسل امروز و فردا به شمار می‌رود.
منبع:
ایلنا
پریا ابراهیمی
نظرات کاربران