به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از اداره کل روابط عمومی سازمان سینمایی، همایش «هزینه‌ها و شیوه‌های تامین سرمایه» به همت معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی سازمان سینمایی عصر روز دوشنبه ۳۰ تیر در خانه سینما برگزار شد.
در ابتدا حسین یزدان‌شناس دبیر همایش گفت: در سینمای ایران می‌توانیم با قدری اغماض سه جریان عمده را از نظر نوع تأمین سرمایه و میزان هزینه تولید تشخیص دهیم؛ فیلمسازی هنری، فیلمسازی تجاری و فیلمسازی حمایتی. در این همایش از صاحب‌نظران دعوت کرده‌ایم تا درباره شیوه‌های تأمین سرمایه و هزینه‌های تولید در این سه نوع فیلمسازی سخن بگویند.
در ادامه وی از مجید برزگر، علیرضا قاسم‌خان و سعید بشیری دعوت کرد تا برای برگزاری پنل اول با موضوع «فیلمسازی هنری» روی صحنه بیایند.
همچنین مجید برزگر کارگردان و تهیه کننده سینما گفت: سینمایی که بیش از صنعت به زیبایی‌شناسی، گسترش فرهنگ و زبان توجه می‌کند، سینمای هنری است و از این منظر فعالیت در این سینما و کمک به گسترش آن دیگر فقط یک دغدغه و امر شخصی نیست و یک نگاه ملی را می‌طلبد.
وی با اشاره به اینکه سینمای هنری در همه جای دنیا مانند سینمای بدنه و سرگرمی سودده نیست، ادامه داد: به همین دلیل تامین سرمایه برای چنین فیلم‌هایی در دنیا چالش‌ها و سختی‌های بسیاری دارد. زیرا بازار و بیشتر سرمایه‌گذاران بخش خصوصی وارد چنین سینمایی نمی‌شوند.
برزگر عنوان کرد: آثار هنری شاید پرمخاطب نباشند اما قطعاً بی‌مخاطب نیز نیستند و بسیار تأثیرگذارند. برای اثبات این ادعا نمونه‌های بسیاری وجود دارد به طور مثال، وقتی امروز فیلمی مانند «غریبه و مه» اثر درخشان بهرام بیضایی بعد از ۵۰ سال همچنان به نمایش درمی‌آید و مخاطب دارد، نشان می‌دهد که این فیلم‌ها اثرگذار هستند درحالی‌که این فیلم در زمان خود از نظر تجاری موفق نبود.
سینماگران را آزاد بگذارند تا در سینما فکر تولید کنند
وی با اشاره به تاریخچه سینمای هنری در ایران افزود: نگاهی به آثار اثرگذار هنری در بیش از ۵۰ سال گذشته نشان می‌دهد که تصمیمات و رفتار مدیران فرهنگی بسیار تاثیرگذار است و مهمترین تصمیم این است که سینماگران را آزاد بگذارند تا در سینما فکر تولید کنند زیرا بعد از دهه‌ها آنچه در فکر و ذهن مخاطبان و علاقه‌مندان سینمای ایران می‌ماند فیلم‌هایی است که در پس آن تولید فکر و اندیشه وجود داشته است و به همین دلیل سینمای ایران را در جهان همچنان با فیلم‌هایی مانند «دونده»، «خانه دوست کجاست»، «باشو غریبه‌ای کوچک» می‌شناسند.
برزگر اهمیت دادن به سینمای هنری و مستقل را مانند مراقبت از یک نویسنده به مدت ۱۷ سال با هدف نگارش یک رمان اثرگذار برشمرد و افزود: توجه کردن به سینمای هنری از سوی مدیران فرهنگی برابر با اهمیت دادن به شعر، زبان و ادبیات است و نباید چنین سینمایی را با متر و معیار اقتصادی و بازار سنجید.
وی با اشاره به اینکه بازگشت سرمایه و پرفروش بودن در سینمای هنری هدف نیست، بیان کرد: این نگاه که بگوییم چون امروز بازار نیازی به فیلم هنری ندارد پس آن را تولید نکنیم، نگاه غلطی است زیرا هدف فیلم هنری تاثیرگذاری فرهنگی است نه فقط کسب درآمد.
برزگر در ادامه با برشمردن بعضی تجربه‌های خود در تامین سرمایه فیلم‌هایی که ساخته مانند تأمین مالی جمعی (crowdfunding) و سرمایه‌های شخصی، طراحی صندوق‌هایی با مشارکت دولت و بخش خصوصی برای حمایت از فیلمسازی را پیشنهاد داد. وی از مرکز ملی سینما و تصویر متحرک فرانسه (CNC) به عنوان نمونه‌ای موفق از حمایت‌های دولتی از سینما در جهان یاد کرد.
مجید برزگر در پاسخ به پرسشی درباره هزینه‌های فیلمسازی، گفت: فیلم «پرویز» در سال ۱۳۹۱ با کمتر از ۱۰۰ میلیون تومان ساخته شد و اگر بنا باشد با همان شرایط امروز دوباره ساخته شود، بیشتر از سه میلیارد تومان هزینه خواهد داشت.
در سینمای هنری رفاقت حرف اول را می‌زند
در ادامه سعید بشیری تهیه‌کننده سینما نیز عنوان کرد: از نظر من سینمای هنری یک سینمای مستقل است که شخصی ساخته می‌شود و مهمترین ویژگی این نوع از سینما کم‌هزینه بودن آن است و من معتقدم بین فیلم مستقل و سینمای مستقل تفاوت‌های زیادی وجود دارد. فیلم مستقل یعنی فیلم کارگردان که سرمایه زیادی ندارد اما سینمای مستقل سینمایی است که فیلمساز آگاهانه آن را می‌سازد.
وی با بیان اینکه سینمای مستقل اشتراکاتی با فیلم‌های مستقل در هزینه‌کرد دارد، بیان کرد: ویژگی سینمای مستقل این است که از ابزار و تجهیزات ساده استفاده می‌کند، از نورپردازی‌های حجیم استفاده نمی‌کند، همه چیز سر صحنه اتفاق می‌افتد، تعداد عوامل کم هستند و در این نوع سینما دستمزدها به خاطر رفاقت پایین است و رفاقت حرف اول را می‌زند. در سینمای هنری همچنین از دکور و لوکیشن‌های عجیب استفاده نمی‌کنند و به دنبال سوپراستار نمی‌روند.
تهیه کننده «دشت خاموش» با بیان اینکه در سینمای هنری، احتمال بازگشت سرمایه بسیار کم است، افزود: در همه جای دنیا دولت راهکاری برای حمایت از این نوع سینما پیدا می‌کند اما در کشور ما هنوز چنین اتفاقی نیفتاده است. بشیری با اشاره به تجربه خودش برای گرفتن حمایت از مرکز ملی سینما و تصویر متحرک فرانسه، سازوکار دریافت حمایت از این نهاد را تشریح کرد و در پاسخ به اینکه سرمایه فیلم اول خود را چگونه تأمین کرده گفت که با استفاده از چهار یا پنج وام بانکی و فروش طلاهای همسرش این فیلم را ساخته است.
اندیشه ورزی، شاخصه اصلی فیلم‌های هنری است
علیرضا قاسم‌خان تهیه‌کننده، مدرس و پژوهشگر سینما نیز بیان کرد: وقتی از سینمای هنری حرف می‌زنیم درواقع صحبت از هنر می‌کنیم. امسال ۲۰ سال از سینمای کیارستمی گذشته است اما هیچ وقت سینمای او را از منظر اقتصادی مورد بحث قرار نداده‌اند.
وی با بیان اینکه سینمای هنری تلقی خود را از جهان، انسان و واقعیت بیان می‌کند، ادامه داد: ویژگی اصلی فیلم‌های هنری اندیشه‌ورزی آنها است و اگر اندیشه را از آنها بگیریم رو به نابودی می‌رود.
قاسم‌خان با بیان اینکه فیلم‌های هنری حاوی ارزش‌های خاصی هستند، بیان کرد: اگر ویژگی اصلی سینمای هنری را جهان به معنای عام خود بدانیم باید نگاه کنیم که جهان به کدام سو می‌رود و فیلمساز با اثرش به کدام سو رفته است. همان طور که می‌دانید آدم‌های جدید با اندیشه‌های نو وارد سینما می‌شوند و می‌توانند در سینمای هنری ورود پیدا کنند و موثر باشند. حال سوال این است که سینمای هنری در جوامع چگونه خلق معنا می‌کند و باید دید این سینما چگونه می‌تواند به حیات خود ادامه بدهد.
وی تصریح کرد: ساختن فیلم خلق معنا است. در سینمای هنری فیلمی که ساخته می‌شود متن باز است. مانند فیلم «هامون» ساخته زنده‌یاد داریوش مهرجویی که هنوز توسط علاقه‌مندان به سینما دیده می‌شود و حتی منجر به راه‌اندازی انجمن هامون بازها شده است که از دوست‌داران این فیلم تشکیل شده است.
وی بیان کرد: ساختار اقتصاد سینمای ایران شامل تولید، توزیع، اکران و مصرف فیلم است. یکی از مولفه‌های مهم برای کمک به فیلم اولی‌ها، صندوق‌های حمایتی است که درواقع موتور حرکت فیلمسازی است اما به شرطی که تبدیل به رانت نشود.
در این همایش افرادی همچون رائد فریدزاده، علی دهکردی، امیر اثباتی، لادن طاهری، مسعود نجفی، محمدحسین فرج، احمد امینی، فریبا کوثری، علی روئین‌تن، محمدرضا عرب، اصغر پورهاجریان، رسول بابارضا، علیرضا حسینی، سهیل موفق، علی دهکردی، محمدعلی حسین نژاد، سید امیر سیدزاده و … حضور داشتند.
نظرات کاربران